بررسی نقش مرگ سلولی در شکل گیری انگشتان آزاد

سابقه و هدف: با توجه به اهمیت مطالعه سیستم های در حال تکامل و از جمله شکل گیری انگشتان و وجود گزارش هایی در مورد نقش مرگ سلولی در تکامل آن و به منظور تعیین نقش مرگ سلولی در شکل گیری انگشتان آزاد، این تحقیق بر روی جنین جوجه با انگشتان آزاد به عنوان گروه مورد و جنین اردک با انگشتان پرده دار به عنوان گروه شاهد انجام گرفت. مواد و روش ها: پژوهش حاضر با روش تحلیلی از نوع هم گروهی (cohort) بر روی تخم مرغ های نطفه دار نژاد white leghorn و تخم اردک های نطفه دار نژاد royal pekin صورت پذیرفت. جنین های جوجه از روز ششم تا نهم انکوباسیون (35-29 stage) و جنین های اردک از روز هشت و نیم تا یازدهم انکوباسیون در فواصل 12 ساعتی برای این مطالعه انتخاب شدند. در این تحقیق، قرمز خنثی (neutral red) به عنوان رنگ حیاتی و با روش hinchiffe & ede به کار رفت. این رنگ به طور انتخابی در لیزوزوم های ثانویه بزرگ که هم در سلول های در حال مرگ و هم در ماکروفاژها پیدا می شود متمرکز می گردد. از پای جنین ها با استریومیکروسکوپ دوربین دار عکس گرفته شد و در نهایت الگوی مرگ سلولی بین انگشتی رسم گردید. یافته ها: مرگ سلولی بین انگشتی هم در جوجه و هم در اردک دیده شد. در جوجه مرگ سلولی بین انگشتی در روز 6.5 جنینی شروع، در روز 7.5 جنینی به طور ویژه شدید گردید و در روز 8.5 جنینی خاتمه پیدا کرد و این درست زمانی است که بافت بین انگشتی به طور کامل پسروی پیدا می کند. در اردک هم مثل جوجه، مرگ سلولی در بافت بین انگشتی چهار انگشت پا دیده شد اما شدت و وسعت مناطق اشغال شده اش کمتر از جوجه بود. مرگ سلولی بین انگشتی در اردک از روز 9 جنینی شروع و در روز 9.5 جنینی ادامه یافت و بالاخره در روز 11 جنینی خاتمه پیدا کرد. غشای بین انگشتی اول و سوم اردک منطقه نکروتیک مشابهی را نشان دادند در صورتی که شکل نهایی انگشتان در این مناطق متفاوت است. نتیجه گیری: مقایسه طرح مرگ سلولی بین انگشتی در جوجه و اردک نشان داد که مرگ سلولی با برداشتن مزانشیم بین انگشتی در جدا کردن و شکل دادن انگشتان (sculpturing) نقش دارد. همچنین مقایسه شدت مرگ سلولی با شکل نهایی انگشتان بیانگر آن است که احتمالا علاوه بر مرگ سلولی، عوامل دیگری هم در جدا شدن انگشتان دخیل هستند. توصیه می شود مطالعات گسترده تری در زمینه مکانیسم فرآیند پسروی غشای بین انگشتی در سطح سلول و ژنتیکی بودن این نوع مرگ سلولی انجام گیرد.